Το έθιμο της χελιδόνας και τα κάλαντα του Μάρτη

Με αφορμή τον ερχομό του Μάρτη που φέρνει μαζί του και την άνοιξη, μαθητές του σχολείου μας, που αποτελούν τη χορωδία του, επισκέφτηκαν το Γηροκομείο της πόλης μας και έψαλλαν τα χελιδονίσματα ή αλλιώς τα Μαρτιάτικα κάλαντα.

Με τις  γλυκές φωνές τους   τραγουδούσαν και κατά τη μετάβαση στο Γηροκομείο, και αντηχούσαν υπέροχα στα καντούνια της παλιάς πόλης και στη γειτονιά γύρω από το Κάστρο.

Στη συνέχεια τραγούδησαν στο προαύλιο του ιδρύματος ξεσηκώνοντας κάποιους να βγουν από τα γραφεία τους και να απολαύσουν τα τραγουδίσματα αυτά. Κατόπιν οι μικροί μας έψαλλαν εντός του χώρου τα Μαρτιάτικα Κάλανα, συζήτησαν για τις παροιμίες του Μάρτη με τους παρευρισκόμενους, αντάλλαξαν ευχές για Καλό μήνα, Καλή άνοιξη και Καλό Πάσχα και πριν φύγουν απόλαυσαν κέρασμα από τη Διεύθυνση του Ιδρύματος

Τα χελιδονίσματα είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της πρώτης Μαρτίου, η συνήθεια δηλ. να γυρίζουν το πρωί της ημέρας αυτής τα παιδιά της σχολικής ηλικίας τα σπίτια κρατώντας ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού και να τραγουδούν τον ερχομό της ανοίξεως και την επιστροφή των χελιδονιών.

Τα χελιδονίσματα είναι συνέχεια από τα χελιδονίσματα των αρχαίων Ελλήνων, από τα κάλαντα της πρωτοχρονιάς της 1ης Μαρτίου. Οι Ρωμαίοι τὸ 153 π.Χ. όρισαν ὡς πρωτοχρονιά την 1η Ιανουαρίου, κι ενώ πήγαν εκεί και τα κάλαντα, παρέμειναν και στην παλιά πρωτοχρονιά τους, την 1η Μαρτίου.

Όταν ήρθε ὁ χριστιανισμός, προστέθηκαν στου στίχους και αναφορές με χριστιανικό περιεχόμενο, όπως για το Πάσχα. Το έθιμο πέρασε στους Βυζαντινούς χρόνους, διασώθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Στους νεότερους χρόνους κατέγραψε χελιδονίσματα και ο Cl. Fauriel στη γνωστή συλλογή του «Ελληνικά δημοτικά τραγούδια»